In mijn vorige blogs vertelde ik over mijn schorsing en afscheid van het hardlopen. Ik noemde dat het einde van het wedstrijd lopen de financiële en carriere technische gevolgen van de schorsing niet het einde van de wereld zijn, want ik had tenslotte geen ernstige ziekte. Wat ik me toen niet had kunnen bedenken is hoe irrelevant die hele schorsing en het hardlopen is in het licht van wat zich nu op dit moment afspeelt. Twee weken geleden postte ik op mijn facebook een grafiek van totale Corona gevallen wereldwijd. Er werd ineens enorme aandacht besteed aan het Corona virus, terwijl dat in mijn ogen overdreven was. Ik had me niet erg in het virus verdiept, maar zie wel hoe mediaberichten in het algemeen een publieke opinie sturen. De media is gebaat bij het publiceren van berichten die gelezen worden, berichten met emotie, pakkende koppen, schreeuwerige stukken, want een droge uiteenzetting van gebeurtenissen, dat heeft nog nooit iemand interessant gevonden.
De grafiek die ik liet zien gaf aan dat de groei afzwakte en een maximum leek te bereiken. Ik meldde dat het virus op zijn terugkeer was en dat de reactie overdreven was. Ik had met mijn opmerking niet verder naast de waarheid kunnen zitten. Precies op het moment van mijn post schoot de grafiek omhoog en niet lang daarna was het eerste Corona geval in Nederland een feit. Terwijl ik deze blog op mijn laptop schrijf krijg ik een app: we worden geacht thuis te werken. Het virus blijkt besmettelijker dan een gewone griep en daarnaast kan het grotere gevolgen hebben voor de gezondheid, waarbij vooral de ouderen een risicogroep zijn. Om besmettingen te voorkomen zijn alle grote evenementen wereldwijd afgelast. Alle marathons zijn geannuleerd of verzet en zelfs de marathon des sables is verzet. De mate waarin het leven stilgelegd wordt en de impact die dit heeft op het dagelijkse leven is onwerkelijk en ongekend. De klap voor de economie zal enorm zijn, waarbij vooral ZZPers enorm geraakt zullen worden. Winkels en openbare ruimtes zijn onheilspellend leeg. En het vervelende is dat niemand een betere oplossing heeft dan alles stilleggen voor de komende drie weken.
Terwijl de ministers een toespraak houden over de nieuw te nemen maatregelen denk ik terug aan een boek dat ik een meer dan twintig jaar geleden las. Ik weet de titel van het boek niet meer, maar het ging over de toekomst van de mensheid. Het begon niet erg optimistisch met de mededeling dat de mensheid gedoemd is uit te sterven, al was het alleen al omdat het vastligt in de natuurwetten dat de zon over 5.5 miljard jaar zal imploderen en de aarde daarbij vernietigd wordt. En daar gaat een ‘ visionair’ als Elon Musk met zijn plannen om mars te koloniseren volstrekt niets aan veranderen, aangezien Mars in hetzelfde zonnestelsel ligt als de aarde en daarmee treft het hetzelfde lot. Maar goed, 5,5 miljard jaar, dat duurt nog wel even en persoonlijk heb ik al moeite om te bedenken wat er over een week staat te gebeuren, dus die 5,5 miljard jaar, dat geloof ik wel. Een ander doemscenario dat wordt genoemd in het boek is het ontstaan van veelvuldige natuurrampen door de opwarming van de aarde. Tot slot worden pandemien genoemd. Door de enorme groei van een steeds mobieler wordende wereldbevolking worden wereldwijde uitbraken van overdraagbare ziektes steeds waarschijnlijker. De auteur hypothetiseert dat zulke pandemien niet alleen tot ziekte leiden maar ook samenlevingen ontwricht en de wereldeconomie onderuit kan halen. Toen ik het boek las vond ik het reuze interessant maar het klonk me tegelijkertijd ook een beetje als theoretisch gewauwel in de oren. Nu besef ik me dat deze toekomstbeschrijving wel eens dichter bij de werkelijkheid kan liggen dan ik had kunnen vermoeden. Een overzicht van pandemien door de jaren heen laat echter zien dat de apocalyptische voorspellingen niet helemaal kloppen, in ieder geval nu nog niet. In onderstaande figuur is het aantal doden te zien als gevolg van de grote pandemien van de mensheid. Het is duidelijk dat de moeder der pandemien, de zwarte dood, die rondwaarde in het veertiende eeuwse Europa, met kop en schouders boven alle andere pandemien uitsteekt. In de figuur steekt het Corona virus bleek af tegen de grote pandemien. De figuur relativeert maar de vergelijking is niet helemaal zuiver. De grote epidemien bestonden in tijden waar hygiene ontbrak en kennis van ziektes beperkt was. Daarnaast zitten we nu middenin de Corona epidemie en is het nu nog niet te zeggen hoeveel doden Corona uiteindelijk zal veroorzaken.
Maar het gaat hier om een griep, toch? Hoe kan een griepje zulke gevolgen hebben? Inmiddels is deze uitspraak op zichzelf al niet meer sociaal geaccepteerd. ´Griepje, hoe kun je dit een griepje noemen?´ heb ik al boos naar mijn hoofd geslingerd gekregen. Grappen maken over slachtoffers die vallen door gevechten om WC papier mag ook al niet meer, en toch kan ik het niet laten een grap te delen in een van mijn groepsapps. Deze groepsapp wordt voornamelijk gedomineerd door paniekberichten. Ik ben me inmiddels de ernst van de pandemie bewust maar paniek zaaien vind ik niet meteen een constructieve benadering van de situatie. Mijn app wordt zoals verwacht genegeerd maar het lucht wel op om mijn subversieve gassen los te laten in een periode waarin men over een dunne lijn van sociaal wenselijk en pandemie proof gedrag dient te lopen. ´Grappen maken, hoe durf je! En leg die WC rol ook meteen even terug voor de mensen die het echt nodig hebben, wil je!´ Mocht mijn verdediging van de WC rol verzamelaars wat argwaan wekken; nee ik ben geen hamsteraar, en daarnaast zou WC papier zou ook wel het laatste zijn dat ik in sla. Op het Friese platteland zijn we wel wat gewend. Mocht iemand zonder WC papier zitten: ik doneer graag wat oude kranten. We moeten elkaar helpen, waar kan, per slot van rekening.
Hoewel er enkele berichten zijn van jongere mensen die bezwijken aan het virus, lijkt het voor de meesten die besmet zijn niet meer gevolgen te hebben dan een gemiddelde griep. Ik maakte mij in eerste instantie dan ook geen enkele zorgen: in mijn nabije familie voldoet niemand aan de criteria om in de risicogroep te vallen, en zelf ben ik altijd de gelukkige die zonder een kuch of nies een gemiddelde griepepidemie door komt. Wat ik niet had zien aankomen als leek op dit gebied is dat het werkelijke probleem niet zit in hoe dodelijk dit virus is, maar het niet kunnen opvangen van de kleine groep mensen die wel levensbedreigende gevolgen ondervind. Omdat het virus zich zo acuut en snel verspreid is dat kleine percentage mensen dat door Corona wel op de intensive care belandt, toch meteen zo´n groot aantal dat ziekenhuizen een ondercapaciteit hebben. Vergeleken met de griep is Corona dodelijker en verspreid zich sneller. Bij een griep overlijdt gemiddeld 0.1 procent tegenover 2 tot 3 procent voor het Corona virus. Bij een griep besmet elke zieke gemiddeld 1.3 anderen terwijl dit bij Corona 2 tot 3 is.
Als het aantal besmettingen acuut toeneemt uit de hand loopt leidt dat ertoe dat ouderen die door Corona op de intensive care belanden, ze in het ergste geval niet behandeld kunnen worden, simpelweg omdat er geen bedden meer zijn, en niet voldoende artsen om iedereen op tijd te helpen. Voorbeelden van zulke gevallen zijn er in Italie, waar de situatie volledig uit de hand liep. Zoals ik het nu begrijp is het niet zo erg als een groot deel van de bevolking het virus zal krijgen, als dit maar geleidelijk gebeurt en de huidige maatregelen zijn dan ook niet bedoelt om te zorgen dat niemand meer besmet raakt, maar om de piek af te vlakken om chaos en onmenselijke situaties in ziekenhuizen te voorkomen. Onderstaande grafiek uit de New York Times illustreert dit idee en wordt inmiddels overal op social media overgenomen. Naast de klimaatslogan ‘Save the planet’ hebben we nu een pandemie slogan, ‘Flatten the curve’.
Gezien de loop van zaken in andere landen is te verwachten dat met drie weken van drastische maatregelen de gevolgen van het virus weer onder controle te krijgen zijn, maar dit betekent niet dat het virus na die drie weken volledig verdwenen zal zijn. En het zal het de komende 3 weken niet gemakkelijk worden. Eigenlijk is het helemaal niet precies te voorspellen wat er in die 3 weken gaat gebeuren. Ja, we hebben het voorbeeld van andere landen en ja, we weten dat afstand nemen en contacten vermijden helpen, maar hoe het in Nederland precies zal uitpakken is niet met zekerheid te zeggen. Niemand weet achteraf precies in welke mate de genomen maatregelen hebben bijgedragen aan de verspreiding van het virus ook al zullen de kranten in april vol staan met beschouwingen over hoe het zo is gelopen en waardoor de situatie uiteindelijk onder controle is gekregen dan wel geëscaleerd is. . Was het echt nodig alle scholen te sluiten, of zagen politici zich gedwongen deze maatregel te nemen om te voorkomen dat achteraf de publieke opinie zich tegen hun keert? Of had de impact van het virus Wel is zeker dat welke beslissingen ook genomen waren, het zal pijn gaan doen.
Zodra er iets mis gaat wordt er een schuldige gezocht. Had dit beter opgelost kunnen worden? Waarom is niet eerder alles stil gelegd? En waarom gaan die vindicaters zomaar naar Italie? Oh en trouwens, is het niet ongelofelijk egoistisch dat mensen zomaar driehonderd pakken wc papier kopen? De neiging om een schuldige aan te wijzen lijkt alleen maar groter te worden in een panieksituatie. Politici kunnen van 1 ding zeker zijn en dat is dat welke beslissingen ze ook nemen, hoe goed ze hun best ook doen, hoeveel adviezen ze afwegen en hoe goed ze daarover ook naar buiten toe communiceren, ze de wind van voren zullen van iedereen die er iets over kwijt wil. Hoge bomen vangen veel wind. Maar de waarheid is dat niemand een glazen bol heeft en de toekomst zich lastig laat voorspellen.
Het is makkelijk om kritiek te geven, maar in een situatie die zo nieuw, onvoorspelbaar en onverwacht is, is het zinvoller om de rust te bewaren, constructief mee te denken en doen wat je zelf kunt. En daarbij hoort het uitmaken van anderen voor egoist omdat ze te veel wc papier kopen, toch nog naar het buitenland zijn gegaan, of gewoon naar hun werk blijven gaan, in mijn ogen niet tot constructief mee denken. Het is niet alleen onwetendheid wat er speelt, maar er zijn ook belangen die voor sommigen behoorlijk oplopen. Ik zit de komende weken thuis, maar mijn inkomen blijft hetzelfde. Voor een zelfstandige kan het stil leggen van alle zaken voor een periode van drie weken het einde van de zaak betekenen. Kun je het bedrijven kwalijk nemen dat ze hun zaken voort proberen te zetten met risico op verspreiding van het virus, als ze mogelijk de financiele gevolgen van het stopzetten van alle activiteiten niet kunnen dragen? Het lijkt mij niet meer dan redelijk dat er een compensatie komt voor alle ZZP’ers, horecaondernemingen en andere bedrijven die door het virus in de problemen komen en ik ben er van overtuigd dat er voldoende draagvlak is om dat mogelijk te maken, ook al zal iedereen daar uiteindelijk aan mee moeten betalen.
Tot slot, wat gaat er nu de komende weken gebeuren? De verwachting is dat ziekenhuizen overspoelt raken met Corona patiënten en dat de druk op ziekenhuispersoneel enorm zal toenemen. In het beste geval krijgt het ziekenhuispersoneel het waanzinnig druk maar zijn alle IC patienten te behandelen, in het slechtste geval ontstaan er schrijnende situaties zoals in Italie, en in beide gevallen zal het grote gevolgen voor de economie hebben. En wat doe ik de komende weken? Ik mag niet meer op het werk te komen dus probeer thuis te werken. En ondertussen probeer ik me aan de voorgeschreven leefregels te houden. Anderhalve meter afstand houden, hoesten in je elleboog en mocht ik klachten krijgen dan blijf ik binnen. Als de hele samenleving op zijn gat gaat, laten we dan in ieder geval zorgen dat effect heeft!
Hinke Schokker 